Báo hoa mai (Panthera pardus) hay Báo hoa là một trong bốn loài mèo lớn thuộc chi Báo (Panthera) sinh sống chủ yếu ở châu Phi và châu Á. Báo hoa mai có phạm vi phân bố lớn nhất trong số tất cả các loài mèo hoang dã, chúng xuất hiện rộng rãi ở châu Phi cũng như miền đông và miền nam châu Á.
Xem thêm:
Mô tả
Báo hoa mai có chiều dài cơ thể từ 1 đến 2 mét, riêng cái đuôi đã dài từ 60 đến 100cm. Trọng lượng giao động từ 30 đến 90kg. Chúng có hình dạng lưỡng hình về giới tính, tuy nhiên báo cái thông thường sẽ có kích thước bằng khoảng 2/3 báo đực.
Màu da báo hoa mai có thể thay đổi từ vàng nhạt đến nâu vàng tuỳ theo khí hậu và môi trường sống. Những con báo sống trong rừng thường có màu lông tối hơn những cá thể sinh sống ở nơi khô cằn. Phần lớn bộ da có màu nâu vàng nhạt kèm theo các hoa văn đen, các hoa văn đốm đen có xu hướng nhỏ hơn về phía đầu.
Tập tính
Tuy thân hình tương đối nhỏ hơn so với các loài mèo lớn khác, nhưng báo hoa mai lại là kẻ săn mồi rất dũng mãnh, nguy hiểm và đáng sợ. Khả năng rình mò huyền thoại, với khả năng có thể ăn được bất cứ động vật nào từ kích thước cỡ bọ hung trở lên, đã giúp chúng trở thành loài mèo sinh tồn thành công nhất.
Phần lớn báo hoa mai là loài thú săn về đêm và sinh sống trên cây. Hầu hết thời gian ban ngày chúng dành để nghỉ ngơi, trong các tảng đá hoặc cành cây. Tuy nhiên trong các khu rừng ở phía tây châu Phi, chúng được quan sát thấy đa số đi săn vào ban ngày nhưng là lúc chạng vạng.
Báo hoa mai được biết đến với khả năng leo trèo vô cùng tốt, chúng thường nằm vắt vẻo trên cành cây vào ban ngày, và kéo lê những con mồi to lớn của mình vừa săn được lên cất giấu trên cây. Hơn thế chúng còn là những tay bơi lội chuyên nghiệp.
Mặc dù tốc độ không phải là vượt trội so với các loài báo khác, nhưng báo hoa mai cũng rất nhanh nhẹn, tốc độ bình thường của chúng vào khoảng 58km/h, tuy nhiên khi cần thiết chúng có thể chạy nước rút và tốc độ ở thời điểm này lên đến tận 90km/h nếu địa hình thuận lợi. Hơn thế chúng còn có thể nhảy xa lên đến 6m theo chiều ngang, và nhảy cao đến 3m theo chiều dọc.
Báo hoa mai sinh sống đơn độc trong vùng lãnh thổ của mình, những cá thể trưởng thành chỉ đến với nhau trong mùa giao phối. Thông thường chúng giữ khoảng cánh với nhau khoảng 1km. Những con báo cái sẽ có vùng lãnh thổ chống chéo nhau với báo đực. Và xua đuổi mãnh liệt những con báo cùng giới tính.
Săn mồi
Báo hoa mai phụ thuộc chủ yếu vào các giác quan nhạy bén của mình, nhất là thị giác để săn mồi. Chúng có khả năng săn mồi trên cây cũng như dưới đất. Có lẽ vì điều này và khả năng săn mồi điêu luyện, mà báo hoa mai có thể săn bắt con mồi với nhiều chủng loài hơn bất kỳ loài mèo lớn nào khác.
Chúng có thể ăn những con vật bé nhỏ như côn trùng, động vật gặm nhấm, cá, cho đến những con thú thậm chí còn to lớn hơn cả chúng.
Tuy nhiên nhìn chung, báo hoa mai thích săn bắt những con mồi có kích cỡ trung bình, với cân nặng từ 10 – 40 kg. Hầu hết những con mồi này sinh sống dày đặc theo bầy đàn. Những con mồi ở các khu vực mở phát triển bản năng tự vệ đáng kể thì ít được loài báo này ưa thích hơn.
Con mồi điển hình của chúng bao gồm: Các loài linh dương, lợn nanh sừng châu Phi, cheo nước, lợn đất, nai, hươu đốm, mang, dê núi sừng ngắn và chúng thậm chí còn tấn công cả bò tót.
Tài leo cây giúp báo hoa mai săn được những loài linh trưởng khác, bao gồm khỉ , vọc, kể cả khỉ đột và khỉ đầu chó. Các loài thú nhỏ khác được săn bắt có thể kể đó là: chó rừng lưng đen, cáo, cầy hương châu Phi, thỏ, nhím. Hếm khi tuy nhiên vẫn xảy ra là hươu cao cổ, nặng tận 550kg. Con mồi lớn nhất được ghi nhận là Linh dương Eland đực, nặng đến tận 900kg.
Khi săn mồi chúng rất kiên trì chờ đợi con mồi của mình tiếp cận càng gần càng tốt, thường là trong phạm vi 5 mét. Sau khi đã tiếp cận vừa đủ, nó sẽ bất ngờ lao ra với một tốc độ nhanh nhất, dùng móng vuốt vồ lấy con mồi. Nó giết chết con mồi nhỏ bằng một vết cắn sau gáy, nhưng đối với những con mồi lớn hơn, nó sẽ cắn vào cổ họng.
Sau khi giết chết con mồi, báo hoa mai sẽ kéo xác con mồi đến một nơi an toàn để ăn. Và thường là xác của những con mồi xấu số sẽ được lôi lên cây để cất giấu. Báo hoa mai có một sức khoẻ phi thường, nó có thể lôi mồi nặng gấp 3 lần cơ thể nó lên một thân cây thẳng đứng để cất giấu và để dành ăn dần sau đó. Các con mồi được lưu trữ cách nhau khoảng 2km. Những con mồi nhỏ thường được báo ăn hết ngay lập tức.
Báo hoa mai phải tranh giành thức ăn và nơi trú ẩn với các loài săn mồi lớn khác như, hổ, sư tử, báo săn, linh cẩu, các loài gấu và cả chó hoang. Những con vật này có thể đánh cắp con mồi của báo, giết chết báo non hoặc thậm chí giết chết cả những con báo trưởng thành. Khi gặp nguy hiểm báo hoa mai chủ động rút lui lên cây và ở yên trên đó, cho đến khi kẻ thù bỏ đi.
Sinh sản
Tuỳ theo khu vực, báo hoa mai có thể giao phối quanh năm, thời gian mang thai kéo dài từ 90 đến 105 ngày. Sau khi mang thai báo mẹ tìm đến các hang động, kẻ hở của những tảng đá, hoặc trong các khoang cây rỗng để làm nơi sinh sản. Báo mẹ có thể đẻ từ 2 – 4 con non, tuy nhiên tỉ lệ tử vong của báo non khá cao, giao động từ 41 – 50% trong năm đầu tiên.
Sau ba tháng báo con bắt đầu theo mẹ đi săn. Lúc được một tuổi, chúng có thể tự lo cho mình, tuy nhiên chúng vẫn ở với mẹ thêm từ 18 – 24 tháng nữa. Khi báo con không săn được mồi, báo mẹ có thể sẽ chia sẻ con mồi với chúng.
Tuổi thọ
Tuổi thọ trung bình của báo hoa mai giao động từ 12 đến 17 năm. Tuy nhiên trong điều kiện nuôi nhốt, tuổi thọ cao nhất của chúng được ghi nhận lên đến 24 năm.
