Chim bowerbird lửa ( Sericulus ardens ), là loài chim đặc hữu sống trong các khu rừng nhiệt đới tại New Guinea. Thuộc chi Sericulus, chúng được gọi là “chim bowerbird mượt mà” nhờ bộ lông óng ả, nổi bật. Loài này có sự khác biệt rõ rệt giữa hai giới tính: những chim trống sở hữu bộ lông sặc sỡ, trong khi chim mái lại mang màu sắc giản dị hơn.
Xem thêm:
Mục Lục
Chim bowerbird lửa
Loài chim này chủ yếu sinh sống tại các khu rừng nhiệt đới vùng đất thấp, chân đồi, và cả các thảo nguyên bằng phẳng, nơi chúng kiếm ăn bằng trái cây và côn trùng.
Đặc biệt, màn tán tỉnh của chim bowerbird lửa thực sự là một màn trình diễn ngoạn mục. Chim trống khoe sắc gần cái tổ nhỏ với lối đi chính giữa, thực hiện những tư thế và động tác cầu kỳ để làm nổi bật vẻ đẹp của bộ lông. Chúng còn phát ra các âm thanh chói tai và co nhỏ đồng tử mắt, khiến đôi mắt vàng cam càng thêm ấn tượng.
Dù không phổ biến và bị đe dọa bởi sự suy giảm môi trường sống, chim bowerbird lửa hiện chưa được xếp vào nhóm loài nguy cấp trên toàn cầu. Chúng vẫn là biểu tượng của sự sống động trong các cánh rừng New Guinea.
Mô tả
Chim bowerbird lửa có chiều dài cơ thể khoảng 25-26 cm. Chim trống có cân nặng khoảng 120-140 gram, trong khi chim mái nhỉnh hơn, từ 127-168 gram.
Chim trống trưởng thành nổi bật với vẻ đẹp rực rỡ: phần đầu, gáy, và cả phần vai cổ đều có màu đỏ cam sáng, cánh vàng đậm điểm thêm màu đen ở rìa cánh, bộ lông tạo một dấu ấn đặc trưng. Lông bay và đuôi có màu đen, trong khi phần mông và phần trên của đuôi mang sắc vàng tương tự như cánh.
Phần dưới cơ thể vàng nhạt hơn, với vùng ngực trên mang màu đỏ cam rực rỡ, còn dưới cổ và họng lại chuyển sang tông vàng nhạt. Đôi mắt vàng sáng cùng chân và bàn chân đen càng làm tăng vẻ cuốn hút của chúng.
Chim mái, trái ngược, có bộ lông giản dị hơn nhiều. Phần trên cơ thể mang màu nâu ô liu, đôi khi pha chút sắc cam, trong khi phần dưới từ cổ họng đến ngực trên có màu ô liu nhạt pha vàng, dần chuyển sang vàng sáng ở phần bụng. Đuôi của chim mái dài hơn chim trống một chút, và đôi mắt vàng của chúng nhạt màu hơn so với chim trống.
Chim non có đỉnh đầu xám bạc, phần gốc mỏ và cổ họng màu hồng sáng, bộ lông trắng dưới bụng pha một chút vàng nhạt như chim mái nhưng mờ nhạt hơn. Một vài lông vàng lấn vào vùng ngực, đôi mắt nâu xám đậm.
Chim trống chưa trưởng thành trông rất giống chim mái trưởng thành, nhưng khi gần trưởng thành, chúng bắt đầu có bộ lông của chim trống trưởng thành xen vào, tạo nên vẻ ngoài đặc trưng dần hoàn thiện.
Phân bố
Chim bowerbird lửa, được tìm thấy chủ yếu ở khu vực phía nam New Guinea. Chúng tập trung sinh sống tại hai dãy núi nổi tiếng là Dãy Torricelli và Dãy Prince Alexander, nơi có môi trường lý tưởng cho sự phát triển của loài chim độc đáo này.
Môi trường sống
Chim bowerbird lửa thường sinh sống tại các khu rừng nhiệt đới, vùng đất thấp và chân đồi, đặc biệt ở độ cao khoảng 760 mét so với mực nước biển. Loài này cũng xuất hiện trong các khu rừng thứ sinh cao và một số vùng thảo nguyên bằng phẳng, nơi chúng tìm thấy nguồn thức ăn và môi trường lý tưởng để sinh tồn.
Tiếng hót
Chim bowerbird lửa nổi bật với khả năng phát ra nhiều loại âm thanh đặc trưng. Chúng thường tạo ra những tiếng huýt sáo, âm thanh khàn khàn, hoặc nốt chói tai. Người nghe còn có thể nhận ra âm “shh” lặp lại thường xuyên hoặc tiếng “ksh” nhẹ nhàng hơn.
Chúng là loài chim đa thê và có các “bài hát” phong phú, điển hình cho các loài thuộc chi Sericulus. Những âm thanh này bao gồm tiếng chói tai, thì thầm, tiếng nhấp chuột, và cả tiếng rít sâu, với cường độ vang xa, thu hút sự chú ý của các chim mái trong khu vực.
Chim bowerbird lửa ăn gì?
Chim bowerbird lửa có chế độ ăn đa dạng, gồm trái cây và côn trùng, đặc biệt côn trùng là nguồn dinh dưỡng chính cho chim non. Chúng thường kiếm ăn một mình hoặc theo cặp, đôi khi tụ tập thành nhóm nhỏ và thậm chí cả đàn lớn. Chim kiếm ăn ở nhiều vị trí khác nhau, từ tán và dưới tán cây, trên lá, cành, thực vật biểu sinh, thân cây, đến lớp lá rụng trên mặt đất. Chúng hái và nuốt toàn bộ trái cây trong tư thế đứng hoặc nghiêng người linh hoạt.
Sinh sản
Chim trống nổi tiếng với màn tán tỉnh công phu, thường diễn ra quanh “chiếc nôi” nhỏ được xây dựng cẩn thận. Lối đi giữa tổ dài khoảng 17 cm, rộng 8 cm, và toàn bộ nôi có chiều dài 23 cm, rộng 16 cm, cao 19 cm. Nôi được làm từ các cành cây khá to bên ngoài và cành nhỏ hơn bên trong, được trang trí bằng trái cây màu xanh, tím, nâu, hoa tím trắng, nấm, vỏ ốc, và lá vàng nâu. Lá đen bóng được dùng để lót phần bên ngoài, tạo sự tinh tế.
Trong màn tán tỉnh, chim trống thực hiện điệu nhảy nghi lễ, xòe đuôi và cánh, đồng thời di chuyển đầu nhanh nhẹn. Khi chim mái đến gần, chim trống tiếp tục trình diễn, thậm chí “chơi đùa” với ánh mắt, làm đổi màu tròng mắt từ vàng rực đến đen nhạt, khiến ánh nhìn của nó trở nên cuốn hút.
Mùa trình diễn và tán tỉnh của chim bowerbird lửa kéo dài từ tháng 5 đến tháng 7 ở khu vực phía đông và từ tháng 8 đến tháng 11 gần sông Strickland. Sau khi xây dựng chiếc nôi và thực hiện màn tán tỉnh để giao phối, chúng tiếp tục thu hút các chim mái khác đến để tiếp tục giao phối, còn những con chim mái đã được giao phối sẽ đảm nhận việc làm tổ và nuôi con.
Sau khi giao phối, chim mái rời đi để tự mình làm một tổ thực sự, nơi chúng đẻ trứng và chăm sóc con mà không cần sự giúp đỡ từ chim trống. Chim mái xây tổ hình đĩa bằng lá và các vật liệu tự nhiên, thường ở ngã ba cây, bụi rậm hoặc thảm thực vật rậm rạp. Tổ được đặt ở vị trí cao và tách biệt, khó nhận thấy giữa thảm thực vật xung quanh.
Trong điều kiện tự nhiên, chim mái đẻ từ 2-3 quả trứng, mặc dù trong điều kiện nuôi nhốt chỉ đẻ một quả. Trứng được ấp trong khoảng 19-24 ngày trước khi nở, và chim non sẽ rời tổ sau khoảng 50-56 ngày, khi chúng đã đủ sức để tự lực kiếm sống. Toàn bộ quá trình từ ấp trứng đến chăm sóc hoàn toàn do chim mái đảm nhận mà không có sự hỗ trợ bất kỳ nào của chim trống.
Thông tin chi tiết về thời kỳ làm tổ trong tự nhiên hiện còn khá hạn chế, nhưng những đặc điểm trên cho thấy sự thích nghi đáng chú ý của loài chim này trong việc bảo vệ và nuôi dưỡng thế hệ sau.
Hiện trạng bảo tồn
Chim bowerbird lửa đang phải đối mặt với nguy cơ từ sự suy thoái và mất môi trường sống do nạn phá rừng gây ra. Ngoài ra, loài này còn bị đe dọa bởi các loài chim săn mồi trong tự nhiên.
Mặc dù được xem là không phổ biến, quần thể chim bowerbird lửa hiện vẫn duy trì ổn định và chưa bị đe dọa ở mức độ toàn cầu. Theo đánh giá của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), loài này được xếp vào nhóm Ít quan tâm nhất (Least Concern), phản ánh mức độ rủi ro thấp trong hiện tại.
Tuổi thọ
Chim bowerbird lửa có tuổi thọ trung bình từ 20 đến 30 năm. Tuy nhiên, chúng phải đối mặt với nhiều mối nguy đe dọa sự sống còn, bao gồm chim ăn thịt và những tác động tiêu cực từ hoạt động của con người, như mất môi trường sống, suy thoái môi trường và săn bắn. Những yếu tố này đều góp phần làm giảm cơ hội sống sót của loài chim này trong tự nhiên.
Tài liệu tham khảo:
