Dế trũi (Gryllotalpidae) còn được gọi với tên dế nhũi hay dế dũi, là một loài côn trùng sinh sống phổ biến ở mọi châu lục ngoại trừ Nam cực, nhưng vì là loài sinh hoạt về đêm và dành gần như tất cả thời gian của mình dưới lòng đất, trong các hệ thống đường hầm, nên chúng hiếm khi được con người nhìn thấy.
Xem thêm
Môi trường sống
Môi trường yêu thích của dế trũi là cánh đồng nông nghiệp và những cánh đồng cỏ, nơi chúng có thể tìm kiếm cho mình nguồn thức ăn phong phú. Và những nơi chúng cư ngụ, sẽ trở thành nỗi ám ảnh cho những người làm nông nghiệp.
Mô tả
Dế trũi có thể thay đổi về kích thước và diện mạo, tuỳ vào từng khu vực sống. Với thân hình trụ dài khoảng từ 3-5cm. Cơ thể được thích nghi cao với cuộc sống dưới lòng đất, toàn thân dế trũi được phủ một lớp lông mịn dày đặc.
Nó có một cái đầu cứng, phần cổ được bao bọc bởi lớp giáp cứng lớn, nhưng phần bụng lại khá mềm. Đôi cánh ngắn không tương xứng với cơ thể ở một số loài không thể bay, nhưng một số loài với đối cánh sau dài nên có thể bay.
Đôi chân trước được tiến hoá thành dạng xẻng, rất khoẻ mạnh dùng để đào hang, các chân sau cũng giống như các loài dế khác, nhưng không thể dùng để nhảy mà để đẩy đất. Các dế trũi chưa trưởng thành cũng tương tự nhưng chưa có cánh.
Dế trũi ăn gì?
Chế độ ăn của chúng thay đổi đa dạng, một số loài ăn thực vật và chủ yếu là rễ cây. Nhưng một số khác thì ăn tạp, bao gồm cả giun đất và ấu trùng. Khi màn đêm xuống, các con dế trũi sẽ chui ra khỏi hang để tìm kiếm thức ăn, nó có thể lôi cả thức ăn vào hang, nhưng cũng có thể đào hang đến nơi có rễ cây để ăn.
Và điều này là thật không may cho những nhà nông nghiệp, khi luống rau của họ dần bị ăn mất rễ, các cây trở nên khô héo và chết dần.
Hơn thế khi dế trũi đào hang của mình ở lớp đất mỏng trên mặt đất, điều này làm tăng sự bốc hơi của độ ẩm ở bề mặt đất, các hạt giống khi được gieo có rất ít cơ hội nảy mầm. Hoặc nếu có nảy mầm cũng bị chúng ăn mất rễ, dẫn đến chết cây, đây quả thật là một vần đế rất đáng lo ngại.
Và rồi con người bắt đầu hành động, họ tìm mọi cách có thể để tiêu diệt chúng. Ngoài con người dế trũi còn phải đối mặt với khá nhiều loài ăn thịt, như chim đầu rìu, thằn lằn, loài nhện sói, và nhất là các loài ong ký sinh, chúng đẻ trứng vào cơ thể dế trũi, các ấu trùng lớn lên sẽ giết chết dế trũi và chui ra ngoài.
Dế trũi trống có tiếng kêu rất đặc biệt và thuần khiết ở mức 3,5 kilohertz, tiếng kêu đủ lớn để làm mặt đất rung động ở 20 cm quanh hang, và có thể nghe ở khoảng cách 600m. Tiếng kêu được điều chỉnh âm sắc với mục đích thu hút dế mái. Độ to của tiếng kêu thể hiện kích thước của dế trống và cả chất lượng của môi trường sống. Hơn thế đây cũng là chỉ số hấp dẫn để thu hút các dế mái.
Sau khi mặt trời lặn khoảng 1 giờ đồng hồ, cũng là lúc các dế mái hoạt động mạnh nhất, chúng bay đến những nơi có tiếng kêu của dế trống. Những con dế trũi trống to có tiếng kêu lớn, có thể thu hút được 20 dế mái trong một buổi tối, ngược lại những dế trống kém hơn có thể sẽ không thu hút được dế mái nào.
Điều này vô tình bị con người phát hiện và họ đã sử dụng âm thanh để bẫy các dế mái. Khi phát tiếng kêu của những con dế trống to trong đêm, các dế mái sẽ nhanh chóng bị sập bẫy với số lượng lớn, vì nhầm tưởng đây là tiếng kêu của một anh dế rất to.
Vòng đời
Dế trũi có 3 giai đoạn sống bao gồm, trứng, nhộng, và cơ thể trưởng thành. Hầu hết cuộc sống của chúng trong các giai đoạn này đều ở dưới lòng đất, tuy nhiên ở giai đoạn trưởng thành, dế trũi có thêm đôi cánh, lúc này nó có thể bay khá tốt.
Dế trũi sống gần như hoàn toàn dưới mặt đất, nó đào các đường hầm với nhiều công dụng khác nhau cho các chức năng chính của cuộc sống, bao gồm nơi để ăn uống, nơi chạy thoát khỏi kẻ thù, nơi thu hút bạn đời và đây cũng là nơi mà dế trống cất tiếng kêu mỗi đêm, nơi dành cho hoạt động giao phối, và nuôi dưỡng các con non.
Trong đường hầm, chúng có thể di chuyển khá nhanh về hai phía, trước và sau. Kỹ thuật đào hầm của nó là dùng đôi chân trước khoẻ mạnh ép đất sang hai bên, tạo nên đường hầm.
Sinh sản
Dế trũi có thể di chuyển đi xa tới tận 8km trong mùa sinh sản để kết đôi. Sau khi giao phối khoảng 1 đến 2 tuần, các dế mái bắt đầu đẻ trứng, nó chui vào lòng đất với độ sâu khoảng 30cm, đẻ từ 25 đến 60 trứng. Các trứng sẽ nở sau một vài tuần, thường là trong môi trường đất ẩm, nếu môi trường đất không đủ độ ẩm, các con nhộng có thể bị chết.
Ở các khu vực khác nhau, con người nhìn nhận về loài dế trũi cũng khác. Một số nơi xem dế trũi là loài có thể dự báo mưa. Một số nơi xem chúng là loài gây hại cho nông nghiệp và tìm mọi cách để tiêu diệt. Một số nơi thì săn bắt dế trũi để làm thực phẩm như Việt Nam hoặc Philippines.
Tuổi thọ.
Tài liệu tham khảo:
