Kỳ lân biển sống quanh năm ở Vùng Bắc Cực, đặc trưng của kỳ lân biển đực là chiếc ngà dài, thẳng, có rãnh xoắn ở hàm trái phía trên. Chúng được thấy chủ yếu ở vùng biển Bắc Băng Dương thuộc Canada và xung quanh đảo Greenland, hiếm khi thấy chúng dưới vĩ tuyến 65° Bắc.
Xem thêm:
Kỳ lân biển là động vật ăn thịt đặc hữu của Bắc Cực, vào mùa đông chúng săn mồi dưới đáy biển ở độ sâu khoảng 1.500m bên dưới lớp băng dày. Hơn ngàn năm nay người Eskimo tại bắc Canada và Greenland vẫn săn bắt những động vật này để lấy thịt và ngà.
Kỳ lân biển đực trưởng thành có thể nặng tới 1.600 kg, và con cái nặng khoảng 1.000 kg. Màu da của chúng được pha trộn những đốm đen và trắng. Thông thường kỳ lân biển có màu tối khi mới sinh và sáng dần theo độ tuổi. Đặc điểm dễ thấy nhất của kỳ lân biển đực là một chiếc ngà dài khoảng 2 đến 3 m phát triển từ răng nanh hàm trên bên trái trông giống như sừng của con kỳ lân trong huyền thoại.
Chiếc ngà có thể dài tới 3 mét (khá lớn nếu so với chiều dài cơ thể chỉ khoảng 4 đến 5 m) và nặng đến 10 kg. Trung bình trong khoảng 500 con đực thì có 1 trường hợp có 2 ngà, đó là do chiếc răng nanh bên phải cũng phát triển lớn thành ngà. Kỳ lân biển cái cũng có ngà nhưng ngắn hơn và thẳng hơn con đực, nó cũng có thể có 1 cặp ngà nhưng trường hợp này cực kỳ hiếm gặp, từ trước đến nay mới chỉ ghi nhận được 1 trường hợp con cái có 2 ngà.
Có thể chiếc ngà của kỳ lân biển là một đặc điểm hấp dẫn giới tính. Giống như bờm của sư tử đực hay bộ lông đuôi của con công trống. Nó có thể giúp xác định cấp bậc xã hội, duy trì hệ thống phân cấp thống trị, hoặc giúp các con đực non phát triển các kỹ năng cần thiết để thực hiện trong vai trò tình dục.
Hiếm khi quan sát thấy kỳ lân biển dùng ngà để đánh nhau, hành vi hung hăng khác hoặc để phá vỡ băng trên biển trong môi trường sống ở Bắc Cực của chúng.
Mặc dù bề ngoài cứng rắn, ngà của kỳ lân biển có khả năng nhạy cảm đáng nể. Với 10 triệu mối liên kết thần kinh nhỏ xíu chạy từ trung tâm thần kinh của ngà tới bề mặt bên ngoài, chiếc ngà giống như một cái màng có bề mặt ngoài cực nhạy và có thể phát hiện những thay đổi rất nhỏ trong nhiệt độ, áp suất nước biển. Vì kỳ lân biển có thể phát hiện những thay đổi nhỏ trong nước, chúng có thể nhận ra độ mặn của nước cũng như những dao động xung quanh con mồi, và điều này sẽ giúp chúng sống sót trong môi trường băng giá Bắc cực.
Kỳ lân biển có một chế độ ăn uống tương đối hạn chế. Con mồi của nó chủ yếu bao gồm cá bơn Greenland, cá tuyết vùng cực, cá tuyết Bắc cực, tôm và mực ống Gonatus. Những loại thức ăn khác tìm thấy trong dạ dày của chúng bao gồm cá wolffish, cá capelin, trứng cá skate và đôi khi có cả đá (chúng vô tình nuốt vào bụng khi kiếm ăn ở đáy).
Đáng chú ý nhất về sự thích nghi của chúng là khả năng lặn sâu. Kỳ lân biển được ghi nhận là loài động vật có vú lặn sâu nhất, ít nhất là 800 mét trên 15 lần mỗi ngày, với nhiều lặn đạt 1.500 mét . Chúng lặn đến độ sâu này kéo dài khoảng 25 phút, bao gồm cả thời gian ở dưới đáy và quá trình di chuyển lên xuống bề mặt (Những ghi nhận này diễn ra trong mùa đông).
Kỳ lân biển thường tập trung thành đàn với khoảng 5-10 cá thể. Vào mùa hè, một vài nhóm hợp vào với nhau, tạo thành tập hợp lớn hơn. Đôi khi, kỳ lân biển đực cọ xát ngà của chúng với nhau trong một hoạt động được gọi là “đấu ngà” Hành vi này được cho là duy trì hệ thống phân cấp xã hội.
Hiện tại số lượng kỳ lân biển ước tính còn khoảng 75.000 cá thể. Phần lớn tập trung trong các vịnh hẹp bắc Canada và phía tây Greenland.
Kỳ lân biển là một loài di cư. Trong những tháng mùa hè, chúng di chuyển đến gần bờ biển hơn, thường là theo từng nhóm từ 10-100 con. Khi bắt đầu đóng băng vào mùa đông, chúng di chuyển xa bờ, và cư trú trong vùng băng dày đặc, sống dựa vào các rãnh và hố băng nhỏ. Khi mùa xuân đến, những rãnh biến thành kênh và kỳ lân biển trở lại các vùng vịnh, bờ biển cũ.
Thời Trung cổ, ngà kỳ lân biển có giá trị bằng vàng tương đương 10 lần khối lượng nó. Nữ hoàng Elizabeth I từng được tiến cống một ngà được chạm khắc đá quý với giá trị 10.000 bảng Anh, số tiền này đủ để mua một tòa lâu đài. Hiện nay một đoạn ngà dài 30 cm cũng có giá đến 125 USD. Trong những năm gần đây, trung bình mỗi năm khoảng 500 con kỳ lân biển ở vùng Bắc Cực Canada bị giết.
Một số người châu Âu thời trung cổ tin rằng ngà kỳ lân biển là sừng của kỳ lân trong thần thoại. Sừng kỳ lân (trong thần thoại) được coi là có sức mạnh ma thuật, chẳng hạn như khả năng để chữa bệnh ngộ độc và bệnh trầm uất, những người Viking và các lái buôn phương bắc chớp lấy cơ hội này đã có thể bán chúng với giá trị qui ra vàng gấp nhiều lần trọng lượng chính chiếc ngà.
Ngà còn được sử dụng để làm ly mà người ta tin rằng có thể hóa giải bất kì chất độc nào.
Tài liệu tham khảo: