Lạc tiên cảnh (Passiflora caerulea), là một loài cây lạc tiên độc đáo và đẹp mắt có nguồn gốc từ Nam Mỹ, nhưng đã thu hút sự chú ý và biết đến của nhiều người trên khắp thế giới, bao gồm cả Việt Nam. Với những cánh hoa tuyệt đẹp và quả có màu sắc lạ lẫm, cây lạc tiên cảnh không chỉ là một điểm nhấn tuyệt vời cho khu vườn, mà còn mang đến giá trị văn hóa và ý nghĩa tâm linh.
Xem thêm:
- Hoa Hải Đường – Hòa Quyện Vẻ Đẹp Tinh Tế và Phong Thủy Phú Quý
- Tầm Bóp – Loài Cây Mọc Hoang Ở Việt Nam
Cây lạc tiên cảnh thân gỗ nhưng lại có khả năng leo cao tới 10 mét hoặc hơn, đến tận 25 mét ở những nơi có cây hỗ trợ, loài cây này không chỉ gây ấn tượng với sự mạnh mẽ và uyển chuyển của mình, mà còn thu hút người trồng cây bởi lá đẹp mắt, hoa thơm ngát và quả ăn được. Được biết đến với tên gọi khác nhau tùy theo khu vực, Lạc tiên cảnh không chỉ là một biểu tượng của vẻ đẹp tự nhiên mà còn mang theo những giá trị dược học và văn hóa.
Phạm vi phân bố
Lạc tiên cảnh có nguồn gốc từ Nam Mỹ, bao gồm các quốc gia như Argentina, Paraguay, Uruguay và Brasil. Tuy nhiên, loài cây này đã được giới thiệu và trồng rộng rãi ở nhiều nơi khác trên thế giới, bao gồm cả Việt Nam.
Ở Việt Nam, lạc tiên cảnh được trồng chủ yếu làm cây cảnh tại các khu vườn, sân trước, hay nơi công cộng. Nó thường được tìm thấy mọc rải rác ở những nơi có ánh sáng đầy đủ và độ ẩm, thích hợp với khí hậu ấm áp. Cụ thể, cây này được trồng ở một số địa phương như Quảng Nam và Thành phố Hồ Chí Minh.
Mô tả
Còn được biết đến với cái tên thân thương “nhãn lồng cam,” lạc tiên cảnh độc đáo với dáng leo thanh mảnh, thân gỗ và lá xanh tươi. Cây mọc lên nhờ những tua cuốn, có khả năng bám chắc vào các cấu trúc hỗ trợ, và có thể leo cao tới 10 m. Lá đơn, mọc sen kẽ, có năm thùy hình lòng bàn tay (đôi khi ba, bảy hoặc chín thùy).
Nổi bật giữa tán lá xanh, hoa lạc tiên cảnh nở ra với vẻ đẹp tinh tế. Hoa có kích thước đáng chú ý, rộng khoảng 6-8cm, với đài hoa cong dạng chén và tràng hoa được bố trí theo hình vòng tròn, tạo nên một hình ảnh hài hòa và ấn tượng. Quả của cây có hình dạng oval, khi chín có màu vàng cam, tạo nên vẻ quyến rũ và độc đáo.
Trồng trọt
Lạc tiên cảnh, không chỉ là một loài cây tự nhiên tuyệt vời, mà còn trở thành một nguồn cảm hứng cho người trồng cây và những người sưu tập cây cảnh. Với khả năng mọc lên đến 10 mét hoặc hơn, loài cây này thường được trồng làm cây leo tường hoặc tạo thành lớp phủ mặt đất, tạo điểm nhấn xanh tươi trong không gian sống.
Mặc dù lạc tiên cảnh có khả năng chịu lạnh đến −10 °C, nhưng nó cần một vị trí được che chắn, ưu tiên về hướng về phía nam hoặc phía tây ở Bắc bán cầu. Cây có thể trở nên mạnh mẽ và xâm lấn, với các chồi xoắn liên tục xuất hiện trừ khi chúng được loại bỏ. Sự phổ biến và tính chất nổi bật của nó, đã được công nhận thông qua việc giành Giải thưởng Công trạng Vườn, từ Hiệp hội
Làm vườn Hoàng gia.
Có nhiều giống cây trồng khác nhau của lạc tiên cảnh, mỗi giống mang lại một trải nghiệm thị giác và mùi hương độc đáo. Một số giống nổi bật bao gồm:
- ‘Chinensis’: Nổi bật với sợi corona màu xanh nhạt hơn, giống này tạo ra một diện mạo độc đáo và quyến rũ.
- ‘Constance Elliott’: Được nuôi dưỡng ở Exeter, Vương quốc Anh, giống này có hoa màu trắng tinh khiết và thơm ngát. Mặc dù không tự nở hoa tự do như nhiều dòng vô tính khác, nhưng nó đã đoạt Giải thưởng Công trạng Vườn từ Hiệp hội Làm vườn Hoàng gia.
- ‘Pierre Pomie’: Đây là một dạng hoa màu hồng nhạt, đưa đến một sự pha trộn màu sắc độc đáo và thu hút.
Những giống cây trồng này không chỉ là niềm vui đối với người yêu thực vật, mà còn làm phong phú thêm không gian sống với sự đa dạng màu sắc và hình dạng của chúng.
Công dụng
Lạc tiên cảnh không chỉ thu hút người trồng cây với vẻ đẹp của hoa, mà còn mang lại nhiều giá trị và ứng dụng khác nhau. Quả của cây, mặc dù có thể ăn được, thường được mô tả là khá nhạt khi ăn sống, tuy nhiên, chúng có thể được sử dụng trong nấu ăn hoặc chế biến thành trà.
Trong lá của lạc tiên cảnh, đã được phát hiện các hợp chất như tetraphyllin B và epi-tetraphyllin B, là glycoside cyanogen có khả năng giải phóng hydro xyanua khi bị kích hoạt bởi enzyme. Việc đun sôi lá có thể giúp loại bỏ một phần xyanua, giảm độc tố và tăng tính an toàn khi sử dụng cây này trong các ứng dụng thực phẩm và thảo dược.
Ở Nam Mỹ, cây lạc tiên cảnh được sử dụng rộng rãi trong y học dân gian của cộng đồng. Cây được tích hợp vào trà thảo dược và thực phẩm bổ sung, cũng như trong các sản phẩm như mứt cam, kem, và xi-rô. Cộng đồng người Toba và Maka ở Argentina, nguyên địa của cây, đã sử dụng nó trong các phương pháp điều trị truyền thống.
Ngoài ra, lạc tiên cảnh còn được sử dụng trong quá trình ghép cây, thường được ghép từ một cành của loài Passiflora edulis, cây có quả ăn được. Điều này có thể tạo ra sự kết hợp giữa vẻ đẹp của hoa và giá trị dinh dưỡng của quả ăn được.
Hoa lạc tiên, với cấu trúc phức tạp của nó, không chỉ làm say đắm trái tim người ngắm mà còn trở thành biểu tượng quốc hoa của Paraguay. Cấu trúc này được xem là một biểu tượng của Kitô giáo, mỗi phần của hoa tượng trưng cho một khía cạnh của Cuộc Khổ Nạn của Chúa Kitô. Tên gọi Passiflora cũng chứa nhiều ý nghĩa và thông tin về biểu tượng này.
Kết luận
Xuất phát từ Nam Mỹ, loài cây này đã trở thành một phần quan trọng của không gian xanh trên toàn thế giới. Với hoa phức tạp và ý nghĩa tượng trưng, nó là quốc hoa của Paraguay. Đồng thời, được sử dụng trong y học dân dụ và làm thành phẩm thực phẩm. Lạc tiên cảnh không chỉ đẹp mắt mà còn mang lại lợi ích cho sức khỏe và tinh thần, là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày.
Tài liệu tham khảo:
