Sâu Mopane là ấu trùng của một loài bướm hoàng đế có nguồn gốc từ các vùng khô nóng ở Nam Phi. Loài sâu này bám và ăn lá của cây Mopane, nên người dân địa phương dùng tên của cây để đặt tên riêng cho chúng.
Xem thêm:
Tuy nhìn hơi kinh dị nhưng người dân ở đây và một số khu vực khác đã dùng tay để bắt sâu, chế biến rồi ăn. Hơn nữa loài sâu này được xem là nguồn thức ăn khá quan trọng cung cấp lượng protein cao hơn gấp 3 lần so với thịt bò cho hàng triệu người dân trong khu vực.
Mặc dù loài sâu này thích ăn lá của cây Mopane nhưng đây không phải là thức ăn duy nhất mà các loài cây khác cũng được chúng ăn rất mạnh, do đó sâu mopane rải rác trên một diện tích khá lớn, nó ăn liên tục không ngừng nghỉ cho đến khi đạt được kích thước cuối cùng rồi sau đó chui xuống lòng đất chuẩn bị cho giai đoạn biến đổi.
Những con bướm trưởng thành chỉ sống được khoảng từ 3 đến 4 ngày, trong khoảng thời gian ngắn ngủi này chúng tìm cách phối giống và đẻ trứng. Giống như nhiều loài động vật khác, trứng sâu mopane nằm dưới dây chuyền thực phẩm ăn uống của nhiều loài ăn thịt, cũng như bệnh tật. Thông thường có hơn 40% trứng sâu sẽ bị tấn công bởi các loài ký sinh trùng khác, bản thân sâu bướm có thể bị nhiễm virút và có tỉ lệ tử vong cao.
Cơ thể sâu có màu đen, kèm theo những dải màu xanh lá, vàng nhạt xen kẽ, và các gai nhọn màu đen hoặc nâu đỏ được bao phủ bởi những sợi lông trắng mịn.
Loài sâu bướm này sinh sống khá phổ biến và rộng rãi, ở các khu vực sa mạc, bụi rậm và đồng cỏ. Cũng giống như hầu hết các loài sâu bướm khác, chu kỳ sống của sâu mopane bắt đầu khi trứng nở vào mùa hè, sau đó bắt đầu ăn lá. Khi ấu trùng phát triển ở thời kỳ sâu to nhất, và đây là lúc được xem là giai đoạn tốt nhất để thu hoạch.
Trong các làng mạc loài sâu này được thu hoạch bằng tay bởi phụ nữ và trẻ em, họ dùng tay để gỡ sâu ra khỏi cành cây dễ dàng, nhưng đôi khi những con sâu cứng đầu, nó sẽ tiết ra một chất dịch nhầy trơn tuột để trốn thoát khỏi tay người bắt.
Sâu mopane sinh sống ở trên cây mọc trong đất của nhà nào thì đó là sâu đã có chủ quyền, còn các con Sâu mopane sinh sống ở những cây bụi trên rừng thì ai tìm được người ấy bắt. Đôi khi cây trên rừng cũng bị những người phụ nữ Zimbabwe buộc một miếng vỏ cây đặc biệt vào để đánh dấu quyền sở hữu. Hoặc họ cũng có thể đi bắt các con sâu non và di chuyển nó đến các cây ở khu vực gần nhà.
Khi Sâu mopane bị bắt và được đựng trong các thùng với số lượng nhiều, họ dùng tay ép vào bụng sâu giống như lấy kem đánh răng để đẩy thức ăn và cả nội tạng ra ngoài. Sau khi làm ruột, họ có thể luộc chúng lên trong nước muối, cũng có thể vùi chúng vào tro nóng. Phương pháp bảo quản sâu truyền thống là phơi khô chúng dưới ánh nắng mặt trời.
Sau khi đã hoàn thành các giai đoạn làm ruột và xấy khô, sâu bướm có thể được ăn như một món ăn yêu thích rất giàu đạm. Hoặc cũng có thể ngâm lại với nước cho sâu mềm ra rồi đem chiên với dầu, hoặc nấu chín với hành tây, cà chua …
Sau khi đã sơ chế và có thể bảo quản lâu dài, chúng được bày bán tại các chợ khu vực phía nam Châu Phi. Người dân thường mua một đến hai cốc sâu Mopane và ăn ngay ở nơi đó.
Việc thu hoạch sâu bướm là một ngành công nghiệp thu lại rất nhiều tiền ở Botswana, Namibia, Nam Phi và Zimbabwe. Thông thường sâu bướm không thuần hoá, và được thu hoạch bất kỳ nơi nào trong thiên nhiên, và đây cũng được xem là loài côn trùng quan trọng nhất trong khu vực. Vào những năm 1990 hàng trăm tấn sâu đã được xuất khẩu từ Botswana và Nam Phi và thu về khoảng 8 triệu đô la mỗi năm.
Việc thu hoạch sâu được xem là việc làm có lợi, chỉ cần 3kg lá Mopane là có thể thu hoạch được 1kg sâu. Ngược lại việc chăn nuôi gia súc đòi hỏi trung bình 10kg thức ăn để tạo ra 1kg thịt. Do đó sâu là nguồn cung cấp thực phẩm có hàm lượng protein cao, chi phí thấp vô cùng có lợi.
Sâu mopane là đại diện quan trọng cho nền kinh tế nông thôn địa phương, nó thu hút một số lượng người dân muốn kiếm tiền đổ dồn về khu vực có sâu sinh sống, điều này làm suy giảm nghiêm trọng lượng sâu vào năm sau, do đó những người sở hữu những cây mopane thu hoạch sâu vừa phải và chừa lại một số lượng vừa đủ để dành cho mùa thu hoạch năm sau.
Hiện nay nhiều người đã thuần hoá loài sâu này giống như tằm, để tạo nguồn thu nhập ổn định hàng năm cho phụ nữ và trẻ em.
Tài liệu tham khảo:
