Xem thêm:
Mục Lục
1. Tổ chim Vogelkop
Đây là những chú chim nhỏ sinh sống tại ngọn núi của bán đảo Vogelkop tại Western New Guinea, Indonesia .

Chúng có chiều dài cơ thể khoảng 21cm, toàn thân là một màu ô liu với phần lưng trên đậm hơn bên dưới, chim mái nhỏ hơn chim trống 1 xíu, điều làm nên tên tuổi của loài chim này là ở những cái tổ do chúng làm ra vô cùng phức tạp và đáng nể phục.
Vào mùa sinh sản chim trống sẽ làm cho mình một cái tổ chim hoành tráng. Tổ của chúng có đường kính khoảng 160cm và cao khoảng 100cm, với một lối vào khá rộng được chỉn chu rất gọn gàng.
Tổ chim được làm từ những cành cây nhỏ tạo thành một túp lều vô cùng lý tưởng, phía trước tổ là một khoảng trống được làm sạch cỏ, ở đây chim trống sẽ bố trí nhiều hoa quả có màu sắc bắt mắt, bọ cánh cứng, lá cây, được thu thập và sắp xếp theo một cách nghệ thuật.
Chim mái sẽ đến thăm và nếu thấy tổ vừa ý sẽ chấp nhận làm vợ chim trống.
2. Tổ chim phàn tước – Remizidae
Phàn tước là một loài chim nhỏ bé thông minh, được tìm thấy nhiều ở lục địa Á Âu, Châu phi và Bắc Mỹ.
Chiều dài cơ thể chỉ khoảng 7.5 – 11 cm, chúng có một màu trắng sữa kéo dài từ đầu xuống cổ rồi đến bụng, trên lưng có một màu đỏ tía, cánh và đuôi lá màu đen xen kẽ màu trắng sữa, riêng chim trống có thêm một vệt màu đen kéo dài từ tai bên này qua mắt rồi đến tai bên kia
Màu lông của loài chim này không có gì nổi bật, nó dễ bị lẫn vào đám lau sậy khi chúng ở các khu vực này, điều đáng nói ở loài chim này là cách mà chúng làm tổ vô cùng tinh vi, chắc chắn, Tổ có dạng hình quả lê khá phức tạp, nguyên liệu làm tổ từ tơ nhện, lông động vật, sợi thực vật và một loại vật liệu không thể thiếu đó là bông của cây bồn bồn, tổ thường treo trên cành nhỏ thõng xuống.

Khi làm tổ nếu thấy khu vực làm tổ có sự nguy hiểm chúng sẽ làm thêm 1 lối vào giả dẫn đến một phòng rỗng và lối vào này khá to, để đê phòng những kẻ săn mồi có thể ăn trứng và chim non như rắn, còn lối vào thật chỉ chim bố mẹ mới biết đường ra vào, sau khi ra khỏi tổ chim bố mẹ sẽ niêm phong tổ lại bằng tơ nhện, đôi khi lối vào sẽ tự khép lại.
3. Tổ chim rồng rộc
Chim rồng rộc thuộc bộ sẻ, chiều dài cơ thể trung bình khoảng 15cm, thức ăn của chúng là các hạt, côn trùng, chúng thường được tìm thấy ở các tiểu lục địa Ấn độ và đông nam á, chúng ; là loài chim sống theo bầy đàn, và kiếm ăn ở các đồng cỏ khu vực trồng trọt, cây bụi, đôi khi chúng còn ăn cả hoa màu, nên bị xem là loài phá hoại, điều đặc biệt ở loài chim này là khả năn làm nên những cái tổ treo rất đẹp, phức tạp và tinh xảo.

Tổ sẽ được làm ở những nơi gần nguồn nước, gần thực phẩm và được làm theo hướng đông để tránh gió mùa tây nam, nguyên liệu làm tổ là các sợi lá nhỏ và dài, được xé từ các cây cỏ, chim trống sẽ dùng mỏ để đan từng sợi từng sợi một, cho đến khi xong một cái tổ có dạng chiếc nón bảo hiểm và mất thời gian trong 8 ngày, sau đó chim mái sẽ đến kiểm tra xem chiếc tổ có vừa ý không, nếu chim mái đồng ý thì chim trống sẽ tiếp tục dệt thêm 1 lối vào bên dưới tổ, và khi tổ hoàn chinh có dạng như thế này.
Để hoàn thành cái tổ kỳ công này chim trống phải làm cật lực trong 18 ngày.
4. Tổ chim sẻ lò
Chim sẻ lò (có tên khoa học là Furnarius spp) là loài chim được tìm thấy nhiều ở Argentina, phía trên lưng là một màu nâu đỏ, còn dưới bụng là một màu nâu nhạt và dưới cổ có màu trắng, chúng là một loài chim khá phong phú ở nhiều vùng của Nam Mỹ.
Thức ăn của chúng chủ yếu là côn trùng, các động vật khong xương sống, chúng cũng ăn cả quả và các hạt.

Caí tên chim sẻ lò có lẽ bắt nguồn từ tổ được làm từ bùn có dạng lò nướng của chúng, tổ thường được làm trên các trụ rào, nhánh cậy, cột điện, tổ được làm từ bùn đất, cỏ khô trộn lẫn vào nhau, để hoàn thành tổ cả chim bố và chim mẹ phải làm việc liên tục trong 18 ngày, tổ có 1 lối vào khá hẹp, bên trong là một khoang đủ để chim bố mẹ và các chim non ở, những cái tổ này sẽ chỉ được sử dụng bởi một mùa sinh sản duy nhất, ở các mùa sau chim bố mẹ sẽ làm tổ bên cạnh hoặc phía trên tổ cũ.
Social Weaver còn gọi là chim thợ dệt, đây là loài chim đặc hữu của Nam Phi , một số vùng khác như Namibia và Botswana cũng có loài chim này, nhưng tập trung nhiều nhất vẫn là ở tỉnh Bắc Cape của Nam Phi.
Tổ của chúng xuất hiện trông như một đống cỏ khô lớn được treo trên cây, nếu nhìn từ bên dưới lối vào và các phòng sẽ được trông thấy, nó trông giống như một tổ ong mật, các lối vào có thể rộng khoảng 76 mm và dài khoảng 250 mm, ở những lối vào này có những que nhỏ sắc bén để ngăn chặn sự xâm nhập bất hợp pháp của rắn,đặc biệt là rắn hổ mang là loài ăn thịt phổ biến nhất của những tổ chim này, khi 1 con rắn hổ mang vào tổ nó sẽ ăn hết tất cả những trứng có trong tổ.
Những chú chim thợ dệt này xây dựng tổ lâu dài trên cây và các vật cao khác như cột điện, cũng có thể là trên dây điện, những tổ chim lớn nhất có thể chứa đến hơn 100 cặp chim sinh sản, tổ có thể chứa nhiều thế hệ cùng 1 lúc, và tổ có khi sử dụng với thời gian là hơn 100 năm.

Tổ của chúng có cấu trúc cao để nhiệt độ bên trong tổ thuận lợi hơn cho việc ấp trứng cũng như nuôi con, các buồng giữa, trung tâm của tổ là những buồng giữ nhiệt được sử dụng để ngủ đêm, các phòng bên ngoài được sử dụng để làm bóng mát vào ban ngày nhiệt độ ở những phòng này khoảng 7-8 độ C, trong khi nhiệt độ bên ngoài là 16-33 độ C.
6. Tổ chim yến mào – Hemiprocne comata
Yến mào ria có tên khoa học là Hemiprocne comata, sống ở các khu vực có cây ọối rậm rạp và thường được tìm thấy ở Châu Á, cụ thể là ở Brunei, Indonesia, Malaysia, Myanmar, Philippines, Singapore và Thái Lan.
Mùa sinh sản thường diễn ra vào giữa tháng 2 và tháng 8, cả chim bố và mẹ cùng nhau xây dựng tổ, tổ được làm cách mặt đất từ 8 đến 40 met và thường được làm ở mặt trên của một cành cây nhỏ, tổ làm xong nếu đứng không đủ gần rất khó có thể quan sát thấy và tổ giống như một phần của nhánh cây.
Nguyên liệu làm tổ là từ nước bọt, một ít lông và các cành cây nhỏ được nhúng thêm vào nước bọt, các vật liệu khác có thể được thêm vào trong quá trình ấp trứng.
Tổ của loài chim này có thể nói là siêu nhỏ, chỉ đủ chỗ cho vỏn vẹn 1 quả trứng duy nhất. khi ấp trứng chim bố mẹ sẽ đứng 1 bên tổ và cái tổ gần như nằm gọn trong lòng chim mẹ, chim bố mẹ sẽ ấp trứng trong khoảng thời gian 3 tuần.
7. Tổ chim gõ kiến nâu
Chim gõ kiến nâu (có tên khoa học là Rufous Woodpecker) chúng là loài chim được tìm thấy nhiều ở khu vực Nam Á, điều đáng nói nhất của loài chim này là làm tổ đẻ trứng trong tổ của một loài kiến đen Acrobat (Crematogaster).

Vào mùa sinh sản Chim gõ kiến nâu sẽ chọn cho mình một tổ kiến thích hợp, sau đó khoét 1 lỗ có đường kính khoảng 5cm dẫn đến 1 khoang có đường kính khoảng 12cm, trong khi tổ kiến tràn ngập với các con kiến hung dữ, tổ kiến thường làm trên cây với độ cao từ 3 đến 15m, đôi khi loài chim gõ kiến này cũng đục lỗ làm tổ trong thân cây.
Vậy tại sao kiến lại không ăn các chim non khi chúng nở? một giải thích được đưa ra cho hành vi này là vì chất axit lactic do kiến tạo ra được chim mẹ bôi lên khắp cơ thể nó, cả trứng và chim non sau khi nở cũng được bôi chất này lên cơ thể, điều này làm cho các chú kiến dễ dàng nhầm lẫn mẹ con nhà chim là một phần của tổ kiến.
8. Tổ chim Malleefowl
Malleefowl (có tên khoa học là Leipoa ocellata) đây là một loài chim mặt đất rất săn chắc ở Úc, điều làm nên sự chú ý ở loài chim này là cái tổ của chúng với 1 đống đất khá to do chim trống tạo ra, và sau khi chim non nở sẽ tự động chui từ dưới đất lên mà không có bất kỳ sự hỗ trợ hay chăm sóc của chim bố mẹ.
Vào mùa đông thứ tư lúc này chim trống được 4 tuổi nó sẽ chọn cho mình 1 khu đất trống khá rộng, sau đó nó tạo một ụ đất rộng khoảng 3m bằng đôi chân siêu khoẻ, bên trong ụ đất ở phần trung tâm tính từ mặt đất âm xuống khoảng 40cm, lúc này chúng sẽ dùng gậy gộc, lá và vỏ cây trộn với cát, rồi lấp 1 lớp cát 60cm tính từ mặt đất lên, để qua mùa mưa lúc này các gậy gộc, lá và cỏ trong tổ đã dần phân huỷ.
Chim trống quay trở lại tổ tiếp tục trộn sới lớp hữu cơ này để làm tăng khả năng phân rã, rồi tiếp tục thêm nhiều cát vào tổ để nâng cao tổ để điều chỉnh nhiệt độ, nó sẽ chờ đợi khoảng 9 tháng để tổ có thể sử dụng được.

Khi tổ chim đã hoàn thiện và sẵn sàng để tiếp nhận trứng, thì vào cuối tháng 8 chim mái sẽ sẽ hỗ trợ chim trống xới lớp cát trên bề mặt tổ lên, cho đến khi dụng lớp hữu cơ bị phân huỷ thì nó bắt đầu đẻ trứng vào tổ, thông thường nó đẻ khoảng 15 trứng, chim mái cũng có thể đẻ lên đến 30 trứng trong 1 tổ.
9. Tổ chim Common waxbill
Common waxbill là một loài chim nhỏ nó có nguồn gốc từ Châu Phi vùng hạ Sahara nhưng đã được biết đến ở nhiều vùng khác trên thế giới.

Tổ của chúng được làm có dạng hình tròn, tổ làm khá thấp so với mặt đất và ở giữa các lùm cây dày đặc, nguyên liệu làm tổ được lấy chủ yếu từ các cọng cỏ, những loài cỏ có hạt mà chúng có thể ăn, chim mái sẽ đẻ từ 4-7 quả trứng , cả chim bố lẫn chim mẹ đều tham gia ấp từ 11-13 ngày, chim non sẽ trưởng thành trong khoảng thời gian từ 17 đến 21 ngày.
10. Tổ chim Phacellodomus rufifrons
Loài chim này thường được tìm thấy ở Argentina, Bolivia, Brazil, Colombia, Ecuador, Paraguay, Peru và Venezuela, đây là một loài chim nhỏ chiều dài cơ thể chỉ khoảng 16 cm.

Chúng làm tổ từ những cành cây khá lớn so với kích thước cơ thể chúng, bên trong được lót bởi các lông chim hay những vật thể mềm mại như bông của một số loài cây.
Tổ thường được làm ở vị trí cuối cùng của nhánh cây, và khi làm xong tổ sẽ treo lơ lửng trên không trung, chiều dài của tổ có thể lên đến 2 m.
và tổ được làm bởi nhiều thành viên trong nhóm, tổ không chỉ dùng để sinh sản mà còn là nơi để cả nhóm quay về ngủ sau một ngày kiếm ăn,bên trong là một buồng khá rộng rãi, êm và ấm.