Chim Sáo Bali, tên tiếng anh là Bali Myna (Leucopsar rothschildi), còn gọi là Jalak Bali trong tiếng Indonesia, là một trong những loài chim quý hiếm và đẹp nhất thế giới. Đây là loài đặc hữu chỉ có ở đảo Bali, Indonesia và hiện đang nằm trong danh sách Nguy cấp nghiêm trọng (CR) của Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN).
Với bộ lông trắng tinh khiết và vùng da xanh lam quanh mắt nổi bật, Bali Myna không chỉ là biểu tượng của đảo Bali mà còn là biểu tượng cho các nỗ lực bảo tồn thiên nhiên toàn cầu.
Xem thêm:
Mục Lục
Mô tả
Chim Bali Myna trưởng thành có chiều dài cơ thể khoảng 25 cm và trọng lượng trung bình từ 85 đến 100 gram. Chúng sở hữu ngoại hình vô cùng nổi bật và dễ nhận diện. Toàn thân phủ một lớp lông trắng tinh khiết, mịn và đều, tạo nên vẻ ngoài thanh thoát, sạch sẽ như ngọc. Trên bộ lông trắng đó, điểm nhấn là những vệt đen nhỏ ở chóp đuôi và rìa ngoài của đôi cánh, giúp phân biệt rõ khi chim dang cánh bay hoặc nghỉ ngơi.
Điểm đặc trưng nổi bật nhất của loài chim này là vùng da trần quanh mắt—không có lông và mang màu xanh lam đậm rực rỡ. Mảng da này có hình bầu dục, kéo dài từ khóe mắt ra phía sau, tương phản mạnh với bộ lông trắng, khiến khuôn mặt của Bali Myna trở nên rất ấn tượng.
Mỏ chim có màu vàng nhạt hơi ngà, dài vừa phải, hơi cong xuống ở đầu. Chân chim màu xám chì, ba ngón hướng trước và một ngón sau giúp bám cành chắc chắn. Trên đỉnh đầu là một túm lông dài, dựng lên như chỏm mũ vương giả—một đặc điểm khiến loài này trông vô cùng độc đáo và quý phái.
Không có sự khác biệt rõ rệt về ngoại hình giữa chim trống và chim mái; cả hai giới đều mang cùng một màu sắc và đặc điểm nhận dạng, nên việc phân biệt giới tính chủ yếu dựa vào hành vi và quan sát khi đến mùa sinh sản.
Phân bố
Bali Myna là loài đặc hữu của đảo Bali, nghĩa là chúng chỉ sinh sống tự nhiên tại đây. Trong tự nhiên, chúng từng chỉ còn tồn tại ở khu vực Vườn quốc gia Bali Barat (Tây Bắc đảo Bali). Ngày nay, nhờ các chương trình tái thả và bảo tồn, một số cá thể đã được phục hồi tại các khu vực lân cận như đảo Nusa Penida.
Môi trường sống
Loài chim này sống trong các khu rừng khô nhiệt đới, rừng thứ sinh, rừng thưa, gần nguồn nước và đôi khi gần khu dân cư. Chúng thường làm tổ trong bọng cây hoặc hốc đá tự nhiên, ở độ cao từ 3–10 m so với mặt đất. Bali Myna cần một môi trường đa dạng sinh học, yên tĩnh và có độ che phủ thưa vừa phải để tồn tại và sinh sản.
Tập tính
Chim Bali Myna thường sống theo cặp hoặc nhóm nhỏ. Chúng có tiếng kêu khá đặc biệt, phát ra những âm thanh “creek-creek” để giao tiếp và đánh dấu lãnh thổ. Đây là loài chim hoạt động ban ngày, thường thấy đậu trên các nhánh cây cao, quan sát và kiếm ăn.
Chim Bali Myna ăn gì?
Thức ăn chủ yếu của chim Bali Myna là các loài côn trùng nhỏ như sâu, kiến và bọ cánh cứng. Bên cạnh nguồn đạm động vật, chúng cũng ưa thích các loại trái cây chín mềm như đu đủ, chuối và dâu rừng—vừa dễ tiêu hóa, vừa giàu dinh dưỡng.
Thỉnh thoảng, chim còn ăn thêm một số loại hạt giống và hút mật hoa, tuy nhiên những thành phần này không đóng vai trò chính trong khẩu phần hàng ngày. Trong điều kiện nuôi nhốt hoặc bảo tồn, chế độ ăn của Bali Myna thường được bổ sung thêm thức ăn tổng hợp, vitamin và khoáng chất nhằm tăng sức đề kháng và đảm bảo sức khỏe lâu dài.
Sinh sản
Mùa sinh sản diễn ra từ tháng 4 đến tháng 7. Chim trống thường xù lông, kêu gọi và múa để thu hút bạn tình. Sau khi giao phối, chim mái sẽ đẻ từ 2–3 trứng trong tổ, thường là trong bọng cây tự nhiên. Trứng sẽ nở sau khoảng 14–15 ngày ấp, và chim non rời tổ sau 3–4 tuần. Cả bố và mẹ đều tham gia chăm sóc con.
Hiện trạng bảo tồn
Chim Bali Myna hiện đang nằm trong tình trạng nguy cấp nghiêm trọng theo phân loại của IUCN. Nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm của loài là do nạn buôn bán chim cảnh trái phép diễn ra trong nhiều năm, khiến hàng trăm cá thể bị bắt khỏi tự nhiên.
Bên cạnh đó, môi trường sống tự nhiên của chúng cũng bị thu hẹp dần do nạn phá rừng và phát triển đô thị, khiến nguồn thức ăn và nơi làm tổ trở nên khan hiếm. Hậu quả là đến đầu những năm 2000, số lượng cá thể Bali Myna trong tự nhiên đã giảm xuống mức đáng báo động, với chưa tới 10 con được ghi nhận ngoài thiên nhiên.
Tuy nhiên, nhờ các chương trình bảo tồn tích cực cả trong nước và quốc tế—bao gồm nhân giống trong môi trường nuôi nhốt, giáo dục cộng đồng và tái thả có kiểm soát—tình hình đã dần được cải thiện. Hiện nay, số lượng cá thể Bali Myna trong điều kiện nuôi bảo tồn đã đạt đến vài trăm con, và hàng chục cá thể đã được thả trở lại tự nhiên tại các khu vực được bảo vệ trên đảo Bali. Dù vậy, quần thể hoang dã vẫn rất mong manh và cần được tiếp tục theo dõi và hỗ trợ chặt chẽ.
Tuổi thọ
Trong điều kiện hoang dã, chim Bali Myna có thể sống từ 5 đến 8 năm. Trong môi trường nuôi dưỡng tốt và có chăm sóc y tế, chúng có thể sống tới 12–15 năm.
Tài liệu tham khảo:
