Hồ ly tinh hay còn gọi là hồ ly, hồ tinh hoặc hồ yêu…. Là những tên gọi để ám chỉ những con cáo tu luyện biến thành yêu tinh, xuất hiện trong các huyền thoại và truyền thuyết của các nước Đông Á như Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản và cả Hàn Quốc.
Xem thêm:
- Phượng hoàng – Loài chim trong truyền thuyết
- Cáo Bắc Cực & Sự Sống Nơi Thiên Nhiên Khắc Nghiệt Nhất Hành Tinh
Theo quan niện của người Trung Quốc thì trong các loài vật, Cáo là loài thông minh nhất chỉ đứng sau con người. Vì chúng muốn trở thành người nên đã rắp tâm tự tu luyện, hoặc được cao nhân chỉ điểm hấp thu tinh hoa trời đất để thành tinh. Sau khi tu luyện thành công có thể biến thân thành hình dáng một con người, và thường là những cô gái xinh đẹp tuyệt trần.

Còn theo quan niệm của người Nhật Bản thì hồ ly tinh không phải lúc nào cũng xấu, chúng có thiện và ác rõ ràng. Còn ở Hồng kông, yêu hồ thường được rất nhiều người cung kính, họ quan niệm rằng hồ ly rất thích ăn trứng gà hoặc đậu hũ, vì vậy họ thường cung phụng trứng gà cho chúng.
Hồ ly tu luyện một trăm năm thì ba cái đuôi sẽ mọc ra, lúc này chúng được gọi là yêu hồ. Tiếp tục tu luyện đến một ngàn năm thì chuyển sang lục vĩ ma hồ, hay còn gọi là cáo ma 6 đuôi, cứ như vậy chúng tiếp tục tu luyện cho đến khi đạt được cảnh giới mọc ra 9 đuôi, được gọi là cữu vĩ thiên hồ, và lúc này chúng có thể biến hoá thành người. Mỗi cái đuôi là một mạng sống, vì vậy con người muốn giết chết hồ ly phải chặt hết 9 cái đuôi trước.

Thông thường hồ ly là một con cáo cái và chúng không có khả năng có con với con người, nhưng trừ trường hợp nó uống thuốc tiên ngàn năm. Khi chúng hoá thành người sẽ vô cùng xinh đẹp, hơn thế nó còn rất thông minh và có sức quyến rũ kỳ lạ. Chúng thường sử dụng những ưu điểm này để hớp hồn đàn ông rồi sau đó hút máu họ cho đến chết.
Tuỳ theo số năm tu luyện mà đuôi của chúng cũng có màu khác nhau, khi đã tu luyện mọc được 9 cái đuôi thì những cái đuôi sẽ có màu đỏ tươi như máu. Chúng thường sống trong các hang động lạnh lẽo cô quạnh. Mỗi khi ra khỏi hang chúng thường thay đổi hình dạng, chỉ khi chết mới trở lại hình dạng của một con cáo.
Ngoài ra, hồ ly tinh có một viên ngọc gọi là quả cầu ngôi sao, phát sáng với ngọn lửa hồ ly. Khi trong hình dạng thực, hồ ly tinh giữ viên ngọc trong miệng hoặc trên chiếc đuôi của nó. Viên ngọc ấy chứa sức mạnh huyền bí và linh hồn của hồ ly tinh.
Bên cạnh khả năng biến hóa thành con người, hồ ly còn có khả năng điều khiển lửa và sấm chớp từ những chiếc đuôi hoặc phun ra tia lửa. Và một số con khác có thể tạo ra ảnh ảo, biến hóa giấc mộng hoặc bay nhảy. Đặc biệt hơn, những hồ ly cấp cao còn có thể biến hóa không gian, thời gian hoặc biến thân thành cây cỏ hay một mặt trăng thứ hai.
Tuy nhiên, năng lực nổi tiếng nhất dẫn đến việc hồ ly tinh là hình tượng bị căm ghét và sợ hãi nhất, đó là năng lực biến thành người đẹp. Nó chuyên hút linh hồn con người thông qua quan hệ thể xác hoặc giết và ăn thịt họ để tăng sức mạnh.

Một trong những hình tượng nổi tiếng nhất về yêu hồ là hoá thân thành Đát kỷ, Đát kỷ là con gái một vị quan hiền lương, nàng do vô cùng xinh đẹp nên trở thành vợ của Trụ Vương. Sau khi bị hồ ly nhập vào thân xác Đát kỷ để mê hoặc Trụ Vương, khiến nhà Thương sụp đổ.
Thời hiện đại, đương nhiên chẳng ai còn tin vào những truyện kể hoang đường về các loài yêu quái, cũng như hồ ly tinh nữa. Tuy nhiên, “hồ ly tinh” vẫn là một cụm từ được nhiều phụ nữ hiện đại sử dụng để gọi những cô nhân tình – người thứ ba quyến rũ chồng họ.