Greater honeyguide (Indicator indicator) là một loài chim dạng sẻ có họ hàng liên quan đến loài gõ kiến. Chúng được biết đến với hành vi dẫn con người hoặc các loài vật đến để bắt các tổ ong, rồi sau đó chúng sẽ ăn những ấu trùng cũng như sáp ong được con người hoặc động vật bỏ lại.
Xem thêm:
Phân bố – Môi trường sống
Greater honeyguide được tìm thấy nhiều ở các tiểu vùng Sahara Châu Phi, và tại nhiều môi trường sống có cây cối, đặc biệt là các khu rừng mở , tuy nhiên chúng đặc biệt không xuất hiện ở các khu rừng núi Tây Phi.
Mô tả
Kích thước cơ thể chim dài khoảng 20cm và nặng 50g. Toàn bộ phần thân trên của chim trống có màu đen xám hoặc màu nâu kèm theo các vệt màu trắng và chấm màu vàng ở hai bên cánh và đuôi.
Mỏ thường có màu hồng, dưới cổ có màu đen, chân khá ngắn và cũng có màu đen. Chim mái không lanh lợi bằng chim trống và dưới cổ cũng không có vệt màu đen, mỏ màu đen thay vì màu hồng như chim trống.
Chim Greater honeyguide ăn gì?
Thức ăn của chim Greater honeyguide chủ yếu là tổ ong bao gồm, trứng ong, ấu trùng ong, sáp và mật ong. Chúng cũng là một trong số ít những loài chim có thể tiêu hoá được sáp ong. Honeyguide có lối sống vô định giúp tìm kiếm thức ăn tốt hơn.
Sau khi tìm thấy tổ ong, nó sẽ chờ đợi đến đầu buổi sáng mai mới tấn công, có thể lúc này tổ ong phòng vệ lỏng lẻo nhất.
Đó là đối với các tổ ong nhỏ, nhưng với các tổ ong lớn, số lượng ong bảo vệ nhiều và chặc chẽ khiến chúng không thể xâm nhập, thì chúng sẽ đi chỉ đường cho con người và các loài động vật khác đến phá tổ ong sau đó chúng sẽ được hưởng lợi. Và công việc hướng dẫn kẻ khác đến phá tổ ong thường là chim mái chiếm đa số.
Người Boran ở Đông Phi hợp tác với loài chim Greater honeyguide giúp họ tiết kiệm được 2/3 thời gian tìm kiếm các tổ ong. Khi bắt đầu chuẩn bị vào rừng tìm mật, họ sử dụng một tiếng còi lớn được gọi là fuulido.
Hoặc các thợ săn mật ong ở miền bắc Mozambique thì sử dụng những tiếng kêu gọi truyền thống của những người săn ong, kết quả những con chim honeyguide là kẻ chỉ đường tuyệt vời.
Tuy nhiên không phải bất cứa chim Greater honeyguide nào cũng dẫn đường, một số con chim khác ngăn chặn hành vi này, do chúng được hưởng phần của mình quá ít hoặc không có từ những người thợ săn ong.
Truyền thống Bushmen và hầu hết các bộ lạc khác nói rằng, khi con người lấy được mật ong bởi sự chỉ đường của Honeyguide, thì phải có những món quà đáng kể từ tổ ong cho chúng, nếu không những con chim này có thể dẫn thợ săn đến với sư tử, voi, hoặc rắn độc như là một hình phạt.
Ngoài mật ong chim Greater honeyguide còn bắt và ăn một số loài côn trùng, đặc biệt là mối. Nó đôi khi đi theo các loài động vật lớn để bắt côn trùng một cách cơ hội, ngoài ra loài chim này còn ăn cả trứng của các loài chim nhỏ.
Sinh sản
Ngoài việc là kẻ thù không đội trời chung với các loài ong, thì Greater honeyguide còn được biết đến với những con chim non ác quỷ. Giống như loài tu hú, nó không làm tổ mà đẻ trứng của mình vào tổ các loài chim khác rồi dùng mỏ phá huỷ hoặc ăn trứng của chim chủ nhà.
Mỗi tổ chim Greater honeyguide đẻ một quả trứng của mình vào, trong một năm nó có thể đẻ tổng cộng từ 10 đến 20 quả trứng. Các chim honeyguide mẹ có thể giữ trứng của mình trong bụng thêm một vài ngày trước khi đẻ, điều này giúp trứng già hơn và khi đẻ vào tổ sẽ nở sớm hơn các quả trứng khác từ 2 đến 4 ngày.
Chim non Greater honeyguide khi mớ nở ở hai đầu mỏ có 2 móc nhọn và sắc như dao, trong khi mắt vẫn còn chưa mở, lông vẫn chưa kịp mọc, đã có thể dùng mỏ tấn công các chim non khác.
Nó tấn công các chim non trong vòng 1 giờ sau khi nở, sự tấn công liên tục bằng cách dùng 2 móc nhọn ở đầu mỏ cắn và lắc kẻ thù giống như một con mãnh thú săn mồi, hành vi này lặp đi lặp lại khiến chim non mới nở yếu ớt ngừng di chuyển, khi chim non nằm im gần như bất động thì nó mới từ bỏ mục tiêu và chuyển qua chim non khác, nhưng phải mất 7 giờ sau thì các chim non tội nghiệp mới chết hẳn.
Khi đã giết hết các chim non chủ nhà, nó ngang nhiên trở thành con cưng của chim bố mẹ nuôi. Lúc này không có ai cạnh tranh nguồn thức ăn của nó, cộng thêm khả năng bắc chước các cuộc gọi than đói thê thảm để kích thích chim bố mẹ cho ăn, nó trở nên béo núc và phát triển vô cùng nhanh.
Lúc trưởng thành 2 cái móc nhọn hoắc ở mỏ cũng biến mất, trả lại cho chúng cái mỏ bình thường như bao loài chim khác.
Tài liệu tham khảo:
